Met de bibliotheek word je burger

De schouders onder Actief Burgerschap in 2023

Actief burgerschap is de bereidheid en het vermogen om mee te doen in de samenleving en daaraan een eigen bijdrage te leveren. Welke rol zien we hier voor de Bibliotheek? Hoe kan de Bibliotheek ervoor zorgen dat burgers niet afhaken maar juist actief (blijven) meedoen aan het democratische proces? Kun je als bibliotheek bijdragen aan het vergroten van wederzijds begrip tussen burgers en het verkleinen van spanningen tussen bevolkingsgroepen? Steeds meer bibliotheken ontplooien activiteiten op dit gebied. Maar welke rol pak je? In 2023 doken we hier verder in. We deden onderzoek en maakten een aantal publicaties, samen met onderzoekers Kiza Magendane, Bram Eidhof en Bibliotheek Utrecht. En we maakten de (goed beluisterde!) podcastserie ‘De Bieb en de Burger’.  

Betekenisvolle frictie faciliteren 
De bibliotheek heeft de functie van publiek platform voor uitwisseling van kennis en verhalen. Je kunt er elkaar ontmoeten en samen dingen veranderen. Bij uitstek dus een plek om je democratisch, actief burgerschap te ontwikkelen. Om betekenisvolle frictie te faciliteren in de publieke ruimte. Door burgers uit te dagen om buiten hun bubbel te stappen en op een veilige manier perspectieven met anderen te delen en oplossingen te bieden voor gezamenlijke problemen. Met verschillende rollen voor de bibliotheek. 

Rollen voor de bibliotheek 
We droegen bij aan de realisatie van een viertal publicaties, zoals de longread ‘Democratisch burgerschap in de Bibliotheek’ en de one-pager ‘Democratisch burgerschap’, waarin deze rollen van de bibliotheek verder zijn uitgewerkt, te weten de Bibliotheek als: (1). bron van informatie over maatschappelijke vraagstukken via boeken; (2). podium en verbindend platform waar mensen en partijen samenkomen die elkaar anders niet tegen zouden komen; (3). oefenplaats voor democratisch burgerschap waar je je burgerschapscompetenties kunt ontwikkelen en (4). gids en ondersteuner van zelforganisatie, met ondersteuning aan gemarginaliseerde groepen om zich te kunnen uiten en om maatschappelijke verandering te realiseren. 

Ook maakten we een Praktijkgids voor programmamakers en bestuurders van bibliotheken, als hulp in de praktijk bij het ontwikkelen van programma’s die burgers helpen om zich in te zetten voor maatschappelijke verandering. En een zogeheten four-pager met een overzicht van overkoepelende vraagstukken, randvoorwaarden en actiepunten voor bibliotheken die actief burgerschap willen stimuleren 

Zorgen dat burgers niet afhaken 
En dan is er nog de podcastreeks De Bieb en de Burger. Met hierin de centrale vraag: hoe kan de Bibliotheek ervoor zorgen dat burgers niet afhaken maar juist actief (blijven) deelnemen aan het democratische proces? Door in gesprek te gaan met verschillende denkers en doeners, zowel binnen de bibliotheeksector als daarbuiten, helpt de podcast deze vraag beantwoorden. 

Plekberaden: actief burgerschap in actie! 
Meedenken, meedoen en vormgeven aan de samenleving. Dat is kortgezegd waar het bij actief burgerschap om gaat. Hebben de inwoners van je wijk, dorp of stad de vaardigheden om hun standpunten goed te verwoorden, om te luisteren en mee te denken over hun leefplek? Willen en kunnen ze samen tot dialoog en oplossingen komen, ondanks de diversiteit aan overtuigingen, ideeën en belangen? En hoe zet je die overtuigingen om in actie? De komende periode pakken we dit samen met onze netwerkpartners verder op. Gedacht wordt aan creatieve en inspirerende maaksessies; plekberaden geheten. Een plekberaad biedt inwoners de kans om in een veilige omgeving burgerschapsvaardigheden te ontwikkelen en toe te passen. De Bibliotheek kan hierin een krachtige spilfunctie vervullen.  

Benieuwd naar de hoe je dit met jouw bibliotheek op kunt pakken? Neem contact op met Joost Zijderveld of met Joris Haanstra. 

(Beeld/bron: Pexels.com, Mikhail Nilov, 8846035). 

<< Terug naar overzicht