Laaggeletterdheid is een groot, maar vaak onzichtbaar probleem. In Nederland hebben 3,3 miljoen volwassenen moeite met lezen, schrijven en/of digitale vaardigheden. Voor deze mensen is het belangrijk dat informatie van de overheid en andere organisaties duidelijk en goed leesbaar is. Sinds kort is de Bibliotheek Eemland gestart met een Taalambassade.  

De taalambassade bestaat uit ervaringsdeskundigen die hun eigen verhaal inzetten om bewustwording te creëren en anderen te motiveren. Gemeenten en organisaties kunnen de taalambassade inschakelen voor advies, voorlichting en het verbeteren van communicatie. In deze nieuwsbrief lees je meer over de opzet en het belang van de Taalambassade Amersfoort.

Lonneke Schut, Programmaspecialist DigiTaalhuis, legt in dit interview uit wat zij precies doen. 

De Bibliotheek Eemland heeft sinds kort de coördinatie over de Taalambassade Amersfoort. Wat is een taalambassade? 
De taalambassade bestaat uit vrijwillige ervaringsdeskundigen. Zij weten hoe het is om problemen te ervaren omdat je de basisvaardigheden onvoldoende beheerst, met name op het gebied van taal (lezen en schrijven), maar in sommige gevallen ook met digitale vaardigheden en/of gecijferdheid. Doordat zij hier zelf ervaring mee hebben kunnen zij vanuit hun eigen ervaring praten over dit onderwerp, meedenken of anderen motiveren om de eigen basisvaardigheden te verbeteren. Gemeentes en organisaties kunnen de taalambassade inschakelen voor verschillende opdrachten. Deze opdrachten zijn uitgesplitst in de volgende rollen: 

De voorlichter 
In de rol van voorlichter vertelt de taalambassadeur vanuit eigen ervaring wat het betekent om moeite met lezen en schrijven te hebben. Dit kan voor een groep zijn of voor een gebruiker/cliënt van een organisatie. Met zijn verhaal kan de taalambassadeur uitleggen wat het betekent om laaggeletterd te zijn en anderen overtuigen om zich in te zetten tegen laaggeletterdheid. In deze rol kan de taalambassadeur ook zijn verhaal in de media doen.  

De tester 
Communiceert een organisatie duidelijk genoeg voor iemand die moeite heeft met lezen? Om deze vraag te beantwoorden, kan de taalambassadeur ingezet worden in de rol van tester. De taalambassadeur bekijkt verschillende communicatiemiddelen en beoordeelt deze op taalgebruik en niveau. Vervolgens stelt hij verbeteringen voor en geeft tips over eenvoudig taalgebruik en hoe informatie beter overgebracht kan worden. Het testen gaat om verschillende informatiebronnen, zoals: teksten, beeldmateriaal, instructies, uitleg, websites, looproutes in het ziekenhuis, enzovoort. 

De werver 
In de rol van werver zet de taalambassadeur zich in om andere volwassenen die ook moeite hebben met lezen en schrijven, ervan te overtuigen om hier iets aan te doen door scholing te volgen. Daarbij vertelt de taalambassadeur over de eigen ervaringen met scholing en geeft informatie over scholingsmogelijkheden. Een werver gaat ook actief op zoek naar volwassenen die moeite hebben met lezen en schrijven en gaat hierover met ze in gesprek. 

Inspraak 
Vind je het belangrijk dat er bij nieuwe plannen en voorstellen rekening wordt gehouden met volwassenen die moeite hebben met lezen en schrijven? Dan is het mogelijk om een taalambassadeur hierbij te betrekken. De taalambassadeur krijgt dan inspraak. Ook kan de taalambassadeur advies geven over verbeteringen die aangebracht kunnen worden in het beleid van de gemeente of een andere organisatie. Of de taalambassadeur geeft zijn mening over wat wel/niet goed gaat binnen een organisatie of over wat de organisatie kan doen om laaggeletterden beter te bereiken. 

Waarom is de taalambassade Amersfoort gestart? 
De gemeente Amersfoort is erg gemotiveerd om laaggeletterdheid aan te pakken. Zij wil dat communicatie voor iedereen toegankelijk is en dat er gesproken wordt met de mensen om wie het gaat. Wij zijn door de gemeente gevraagd om de taalambassade in Amersfoort op te zetten en daar waren wij natuurlijk gelijk enthousiast over. Met de taalambassade kunnen we meer mensen bereiken, communicatie wordt duidelijker en ook komt er meer bekendheid rondom dit onderwerp. Dit betekent dat mensen de weg naar het aanbod van de bibliotheek en andere netwerkpartners hopelijk beter weten te vinden.  

Wat doet de taalambassade Amersfoort? 
Wij krijgen uiteenlopende opdrachten binnen van de gemeente en ook vanuit andere organisaties. Tot nu toe worden de ambassadeurs het meeste ingezet om hun ervaringen te delen met professionals, bijvoorbeeld bij werkgeversbijeenkomsten, trainingen over het herkennen en signaleren van laaggeletterdheid. Ook kijken ze mee bij flyers en teksten op leesbaarheid, denken ze mee bij beleidvorming en gaan ze de straat op om potentiële deelnemers te motiveren om bijvoorbeeld een training/cursus te volgen.   

Wie zijn de ambassadeurs van de taalambassade? 
Op het moment hebben wij vijf ambassadeurs met een NT1 achtergrond (Nederlands als moedertaal), en twee ambassadeurs met een NT2 achtergrond (Nederlands als tweede taal). Alle ambassadeurs wonen in de regio. Sommige van hen waren al ambassadeur bij stichting ABC, en sommige zijn hier wat nieuwer in. De NT1 ambassadeurs hebben om uiteenlopende redenen moeite met lezen en schrijven, bijvoorbeeld doordat ze al vroeg zijn begonnen met werken en daardoor geen scholing hebben gehad, of doordat er op school nooit is gesignaleerd dat er een probleem met lezen en schrijven was.

De NT2 ambassadeurs zijn vanuit een ander land naar Nederland gekomen en daardoor met een taalachterstand gestart. Doordat de verhalen van iedere ambassadeur zo verschillend zijn, kunnen wij goed kijken naar wat de opdrachtgever wil en welke persoon hier het beste bij past.  

Zouden jullie andere bibliotheken of gemeenten adviseren een taalambassade te starten? En waarom? 
We zijn nog niet zo lang actief als taalambassade, maar tot nu merken we dat er enthousiast op wordt gereageerd en de taalambassade langzamerhand steeds meer bekendheid geniet. We verwachten dat de taalambassade steeds meer impact gaat maken, dat er meer bekendheid komt over het onderwerp en dat we zo steeds meer mensen kunnen bereiken.

Of het nu gaat om werkgevers die zorgen dat de werknemers alle communicatie kunnen begrijpen, of zelf taal op de werkvloer aanbieden, of om professionals die de problematiek beter kunnen herkennen, signaleren en bespreken of om inwoners, die hierdoor problemen bij zichzelf of in hun eigen omgeving kunnen herkennen. Wij zijn erg enthousiast en zullen zeker aanmoedigen om de stap te zetten om een taalambassade te starten.  

Wat vinden jullie nog meer leuk om over de Taalambassade te vertellen?   
Het werken met de taalambassade was voor ons ook nieuw en ook wij leren iedere dag bij. We zullen de taalambassade dan ook gaan inzetten bij onze eigen bibliotheek. Zo ben ik bijvoorbeeld heel benieuwd hoe we de zichtbaarheid van de taalhuiscollectie kunnen verbeteren.  

Meer informatie? 
Wil je eens van gedachten wisselen over bijvoorbeeld de mogelijkheden van een Taalambassade voor jouw bibliotheek? Neem contact op met Femke Reijnen. 

(Foto: Lisanna van Lierop, Helemaal Content Marketing)