Hoe maak je als bibliotheek het thema democratisch burgerschap onderdeel van je programmering? In 2023 onderzochten de Bibliotheek Utrecht en BiSC – met het onderzoek Met de bibliotheek word je burger – welke rollen je als bibliotheek hierin kunt kiezen; van een bron van informatie over maatschappelijke vraagstukken tot een gids voor zelforganisatie en ondersteuning om maatschappelijke verandering te realiseren. Inmiddels geven bibliotheken hier, op verschillende manieren, zichtbaar invulling aan. Zoals de Bibliotheek Utrecht, met Het Huis van Actief Burgerschap.  

We zien bibliotheken steeds meer programmeren rondom democratisch burgerschap. Maar het kan ook ingewikkeld zijn. Er kunnen controversiële onderwerpen aan bod komen, waardoor er vaker de vraag gesteld wordt: waar staan we eigenlijk van? En wat willen we wel, en wat willen we niet dat er binnen onze bibliotheek gebeurt of geprogrammeerd wordt? 

Project Democratische Code 
BiSC ontwikkelde samen met de Stichting Voor Democratie, bibliotheken, social designers en Probiblio (Met financiële steun van de KB) in de afgelopen maanden een democratische code. Net als een journalistieke code staan daar waarden en uitgangspunten in beschreven die je als bibliotheek kunt gebruiken bij het bepalen van de waarden waar je als Bibliotheek voor staat. De Democratische Code is dus niet in beton gegoten en juist ontwikkeld om als hulpstuk voor bibliotheken te dienen, om er hun eigen code van te maken of om het interne gesprek over democratische waarden op gang te brengen.    

Bibliotheken bieden onafhankelijke informatie, podia om maatschappelijke kwesties te bespreken en helpen bezoekers democratische vaardigheden te ontwikkelen. Dit sluit aan bij het nieuwe Bibliotheekconvenant en de groeiende behoefte, want steeds meer mensen bezoeken bibliotheken voor activiteiten en als plek, los van de collectie. Het organiseren van zulke activiteiten en het zijn van zo’n plek kan ook ingewikkeld zijn. In een gespannen samenleving worden bibliotheken vaker geconfronteerd met bedreigingen en intimidatie door individuen en actiegroepen. Ook intern leven vragen: waar staan we als bibliotheek eigenlijk voor? En zijn we hier wel van?

Democratische Code biedt houvast en helpt bij het nemen van nieuwe initiatieven, geeft rust in reacties op kritiek en frictie en brengt het gesprek onder collega’s over een invulling van de rol van de bibliotheek die beter past bij de noden van deze tijd. Tot slot geeft het richting aan professionalisering waarmee de kwaliteit van de activiteiten verhoogd kan worden. Je kunt de Democratische Code hieronder lezen. 

Symposium Burgerschap & Democratie in een digitaliserende wereld | 6 febr.
Op 6 februari gaan Mirjam Zweers en Bram Eidhof op basis van de Democratische Code aan de slag met bibliotheekmedewerkers tijdens het Symposium Burgerschap en Democratie in een digitaliserende wereld . Want hoe ga je in je eigen bibliotheek aan de slag met deze code en hoe leg je je eigen accenten? Daarover ook later meer op de website van BISC, Probiblio en de Stichting Voor Democratie.  

Voor vragen over de democratische code of programmering rond Burgerschap & Democratie kun je contact opnemen met BiSC-adviseur Joris Haanstra. 

Luistertip: Podcast | Democratische code voor Bibliotheken en Social Design-aanpak 

Bijeenkomst: Symposium Burgerschap & Democratie in een digitaliserende wereld