De huidige generatie leest minder en minder. Hierdoor wordt de bibliotheek relevanter en krijgt ze te maken met nieuwe rollen, uitdagingen en nieuwe kansen. Maar hoe gaan wij om met deze nieuwe ontwikkelingen? Tessa Cramer, futurist en lector Designing the future van Fontys Hogeschool, nam ons 20 september bij de aftrap van het symposium ‘Leiderschap in lezen’ mee in haar visie op de toekomst. Hierin noemde zij drie kansen voor de bibliotheeksector: 

Kans 1: Samenzijn 
De toekomst is van ons allemaal en uitdagingen en kansen waar onze sector mee te maken heeft, zijn universeel. De eerste kans die Tessa voor de bibliotheeksector benoemde ging over samenzijn. We moeten nadenken over hoe bibliotheken samenzijn nu al faciliteren en waar nog kansen liggen. Daarbij moeten we niet te snel overgaan op aannames over wat een bibliotheek zou moeten zijn. De toekomst is namelijk onzeker en het is zeer waarschijnlijk dat de bibliotheek later een heel andere rol heeft dan wij nu voorzien. Kunnen bibliotheken bijvoorbeeld rollen van buurthuizen overnemen? Want daar wordt op bezuinigd.  

Kans 2: Behouden van de focus 
De tweede kans die Tessa zag, ging over het behouden van de focus. Ze citeerde een quote van oud-president Eisenhower ” I have two kinds of problems, the urgent and the important. The urgent is never important and the important is never urgent.” Daarmee doelde ze erop dat we als sector duidelijke keuzes moeten maken. Wat is voor ons nou écht belangrijk? Waar willen we nu echt mee aan de slag? ”Want als je goed nee kunt zeggen tegen bepaalde dingen, dan kun je goed ja zeggen tegen andere dingen”. Ze stelde voor om dit gegeven kleinschalig in ons eigen toekomstdenken in te bedden. “Kijk in de teamvergaderingen samen goed naar de belangrijke zaken en houd elkaar daar scherp op. Want in de waan van de dag verzanden we vaak in het urgente.”   

Kans 3: Het belang van het ongemak 
Tot slot noemde Tessa nog het belang van het ongemak. Ongemakkelijke zaken zijn er altijd en daar draaien we graag omheen. Maar cultiveer dat ongemak nou eens met elkaar en benoem die roze olifant in de kamer. Dan komt er ruimte voor oplossingen voor de belangrijke zaken. Zeker als je die ruimte in samenzijn met elkaar, maar ook met partners en stakeholders, creëert.  

Wil je de presentatie van Tessa Cramer terugkijken, klik dan hier. 

De school als partner 
Na het toekomstverhaal van Tessa, zoomde Daisy Mertens verder in op het onderwijs. “Als je zelf leest en de boeken kent, dan ben je automatisch een betere leesbevorderaar”, zei ze. Daisy werd Leraar van het jaar in 2016 en stond in 2019 in de top 10 van The Global Teacher Award. Tijdens het symposium besprak ze met ons ‘het samen ”boeken” van succes’. Hierbij is gedeeld leiderschap volgens haar belangrijk. Het is belangrijk om je als bibliotheek af te vragen wat een school nodig heeft. Natuurlijk moet je je rol van leesexpert pakken als bibliotheek, maar je moet wel het gesprek aangaan met school zonder meteen een aanbod op tafel te leggen. Het aanbod is meestal gestandaardiseerd, terwijl beter de vraag gesteld kan worden: ‘wat heeft de school nodig?’. En kijk bij het stellen van die vraag naar de context: in welke wijk staat de school en wat voor behoeftes heeft de wijk? Wat voor docenten werken er op de school en wat voor kinderen zitten er en wat hebben zij nodig? Wat hebben de ouders nodig? Ga dus open het gesprek aan en ga naast de school staan als partner die samen met de school de leesproblemen op wil lossen.  

Gedeeld leiderschap
Daarnaast vertelde Daisy ons over de kracht van het niet weten en wat die kracht betekent voor co-creatie. “Het creëren begint wanneer er een vraag is gesteld. Dan heb je gedeeld leiderschap en dan ben je samen een probleem aan het oplossen.” Sta er samen met de school bij stil wanneer je als leesmediaconsulent daadwerkelijk hebt bijgedragen aan het leesplezier en maak daar afspraken over. Bekijk daarnaast ook met de scholen de mogelijkheden voor collectieve professionalisering van zowel docenten als leesmediaconsulenten en blijf niet op de eigen eilanden. Is er een appgroep binnen de bibliotheek over jeugdliteratuur of een leesclub? Nodig er ook docenten voor uit. Kijk samen met de scholen in je werkgebied goed naar dat soort kansen. En de scholen moeten dat op hun beurt dan natuurlijk ook doen. 

Samenvattend kwamen enkele kernwaarden sterk naar voren tijdens de aftrap van het symposium Leiderschap in lezen. Zowel het belang van focus, als dat van gedeeld leiderschap en co-creatie werden door beide sprekers aangestipt.  

Wil je de presentatie van Daisy Mertens terugkijken, klik dan hier. 

Verdiepingssessies 
Er volgen nu nog drie online verdiepingssessies die je alvast in je agenda kunt zetten: 

• 11 oktober: Renske Jongejan (Cubiss) en Chantal Cunnen (Bibliotheek Midden-Brabant) laten zien hoe Bibliotheek Midden-Brabant kijkt naar de rollen van hun leesconsulenten en hoe hun opleiding in elkaar zou moeten steken. Ingrid de Jong en Lonneke Jans (Cubiss) vertellen over de opleiding Digitale Geletterdheid die Cubiss aan het ontwikkelen en testen is ter aanvulling op de opleiding tot Leesconsulent; 
• 17 november: een spreker wordt later nog bekend gemaakt, maar we diepen het thema rondom de rol van de leesconsulent verder uit door naar de kant van HR te kijken. Welk werkgeverschap is nodig om de mensen met de juiste skills te vinden, binden en boeien? Waar moeten we op HR-gebied dan allemaal aan denken en aan welke knoppen kunnen we draaien? 
• 8 december: ook hier wordt later nog een spreker voor bekend gemaakt die iedereen mee zal nemen in de wereld van accountmanagement, marketing en storytelling. Hoe maken we de bibliotheeksector zichtbaarder en hoe kunnen we de politiek en het onderwijs ervan overtuigen dat de bibliotheek een belangrijke rol kan spelen in het tegengaan en repareren van de ontlezing?