Op donderdagmiddag 29 januari vond de jaarlijkse bijeenkomst De Bibliotheek van de toekomst plaats, georganiseerd door de Provincie Utrecht in samenwerking met BiSC. Zo’n dertig Bibliotheekwethouders en -ambtenaren van de Utrechtse gemeenten kwamen samen om van gedachten te wisselen over de toekomst van de bibliotheek in de provincie.
Kracht ligt in onderlinge verbondenheid
Gedeputeerde Mariëtte Pennarts heette de aanwezigen welkom. “Zonder de bibliotheek had ik hier niet gestaan”, zegt zij. Pennarts bracht in haar jeugd veel tijd door in de bibliotheek, dé plek om te leren en te ontwikkelen. Toch kan je de situatie van toen niet vergelijken met die van nu: “Met de komst van onder andere het internet zijn er zo veel mogelijkheden bij gekomen om te leren”, aldus Pennarts. Wat vraagt deze veranderde tijd van bibliotheken? Het vraagt om een blijvende lokale focus van de bibliotheken, maar de kracht is de onderlinge verbondenheid van de bibliotheken in de provincie.
Rol van de bibliotheek in sociaal domein en onderwijs
Mireille Pondman, directeur van BiSC, neemt het stokje over en visualiseert waar de bibliotheken op dit moment staan en waar zij naartoe bewegen. De uitleenfunctie is al lang niet meer de enige functie van bibliotheken, maar de bibliotheek is ook een waardevrije ontmoetingsplek: de laagdrempelige plek waar geen label of stigma aan kleeft. “Dat biedt kansen, maar vraagt van gemeenten wel om de bibliotheek ontkokerd te bezien: niet alleen vanuit cultuur, maar ook vanuit het sociaal domein en onderwijs”, aldus Pondman. Voor sommige gemeenten al de normaalste zaak van de wereld, voor andere nog nieuw terrein zo blijkt deze middag. “ Het interessante voor gemeenten is dat je hier de “niets-aan-de-hand”-burger vindt, de burger die zich in principe redt, en die bij andere maatschappelijke organisaties vaak buiten beeld blijft. Deze burger bereiken is echter van meerwaarde voor thema’s als mantelzorg, preventie en burgerparticipatie.
In de zaal start de discussie over de toegevoegde waarde van de bibliotheek. Waarom is de bibliotheek er in onze gemeente? “Dat vraagt om een analyse van de kernwaarden van de bibliotheek”, aldus Marcel Fluitman, wethouder in de gemeente Zeist. Voor wethouder Erica Spil van gemeente De Ronde Venen is leesbevordering en bestrijding laaggeletterdheid nog steeds van belang: “Niet kunnen lezen en schrijven is een groot probleem, en het blijkt dat het merendeel van de werklozen hier een achterstand in heeft Daar valt maatschappelijke winst te behalen.”
Wilt u de presentatie ontvangen? Stuur dan een mail naar m.laverman@biscutrecht.nl
Samen heruitvinden op basis van experiment
Peter van Eijk – adviseur – haakt met zijn verhaal aan op deze kerntakendiscussie. Zijn analyse is dat er in de bibliotheekwereld geen gezamenlijke stip op de horizon is: “het ontbreekt aan consensus over waar wij met elkaar naartoe gaan”, aldus Van Eijk. Hij vergelijkt dit met een schip in een storm in het donker. Om te komen tot innovatie die werkt is zijn advies om het experiment op te zoeken met nieuwe diensten: “Probeer het schip drijvende te houden en zet een aantal sloepen uit. Dat vraagt om lokale invulling en goede samenwerking tussen gemeente, bibliotheken en provincie: samen heruitvinden van het model van de bibliotheek.
Van bereik naar doelgroepbereik
Is meetbaar wat de bibliotheek oplevert? Ronald Huizer (BiSC) en Freddie Rosenberg (Rigo) hebben recent een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse opgeleverd voor de bibliotheek Angstel, Vecht en Venen en Het Groene Hart. Zij hebben gekeken naar de vraag: “Wat levert de bibliotheek economisch op en wat zou het de gemeenschap kosten als de bibliotheek er niet zou zijn?” De conclusie is dat de bibliotheek, met name op het gebied van leesvaardigheid, arbeidsparticipatie en aantrekkelijkheid van de woonomgeving een positieve kosten-baten waarde biedt. Hierbij is bepalend dat, meer dan de omvang van het bereik van de bibliotheek, de mate waarin je als bibliotheek de specifieke doelgroepen weet te bereiken.
De middag maakte de nodige discussie los bij de aanwezige wethouders en ambtenaren. Iedere gemeente kijkt op zijn eigen manier naar de bibliotheek van morgen. Maar voor iedereen is de betrokkenheid bij de toekomst van de bibliotheek van belang voor de samenleving. Wordt vervolgd!