Afgelopen woensdag 5 april kwamen bibliotheken uit verschillende hoeken van het land bijeen voor een werkbezoek rondom de Taalvriendelijke Bibliotheek. Het werkbezoek vond plaats bij een bibliotheek die actief met de Taalvriendelijke bibliotheek aan de slag is: Bibliotheek Helmond-Peel. Een terugblik. 

“Het was een inspirerende bijeenkomst”, zeiden meerdere bezoekers na afloop.
En: “Goed dat dit allemaal gebeurt, maar ook zo erg dat het nu pas gebeurt…”  

Ons als bibliotheeksector taalvriendelijk opstellen, rekening houden met alle talen die Nederland rijk is, is zo ontzettend belangrijk. Maar niet alleen de bibliotheeksector heeft hier een taak. Ook het onderwijs, de consultatiebureaus, kinderopvang, noem maar op, kunnen nog grote stappen zetten. We mochten op 5 april toeschouwer zijn van het feit dat er al scholen en bibliotheken zijn die geweldige stappen zetten. 

Aangrijpend interview
Het werkbezoek begon met een ontroerend interview met Marta Szalus. Zij vertelde over haar kindertijd. Als dertienjarig meisje kwam ze samen met haar moeder naar Nederland, omdat haar moeder verliefd was geworden op een Nederlandse man. De broer van Marta had ervoor gekozen om in Polen te blijven, dus Marta stond er alleen voor. Zeker toen haar stiefvader de Poolse taal in huis verbood. Natuurlijk met alle goede bedoelingen, want dan zouden Marta en haar moeder de Nederlandse taal sneller leren, was zijn gedachte. Maar voor Marta voelde het alsof haar Poolse tong uit haar mond werd gerukt en in de prullenbak werd gesmeten.  

Marta werkte hard op school en mocht naar de mavo – cognitief flink onder haar niveau, maar haar stiefvader had nooit doorgeleerd en vond dit al heel goed. Haar moeder kende het Nederlandse schoolsysteem niet. Marta werkte door, heeft uiteindelijk gestudeerd en is nu Poolse juf op een taalvriendelijke school in Helmond: Kindcentrum Rijpelberg. De lange schoolloopbaan heeft Marta heel veel tijd gekost en ze wil nu haar steentje bijdragen om andere kinderen met een meertalige achtergrond te helpen, zodat zij het makkelijker hebben hier in Nederland en op school dan Marta vroeger. 

Alle talen mogen er zijn! 
Na het aangrijpende verhaal van Marta, dat mooi schetste om wat voor kinderen het gaat die taalvriendelijkheid nodig hebben, kwamen Helen Vink en Anne van Buul aan het woord. Zij vertelden wat zij allemaal hadden gedaan in de afgelopen jaren op school, om rekening te houden met de verschillende talen en vooral met het Pools; de grootste tweede taal in Helmond. Kindcentrum Rijpelberg heeft een meertalige collectie: voor elke taal is er iets. De school doet een pilot, gevolgd door Fontys, met pre-teaching voor Poolse kinderen waarvoor twee Poolse leerkrachten (waaronder Marta) zijn aangenomen. Ze doen allerlei activiteiten waarin kinderen hun eigen taal mogen gebruiken en ze hebben basisregels over het gebruik van taal. Kortom: alle talen mogen er zijn en mogen worden benut.  

Meertalig zijn is een rijkdom en geen achterstand. De school heeft dit, onder begeleiding van Anne van Buul van Pabo De Kempel, heel systematisch en grondig aangepakt. Eerst moest de attitude ten opzichte van meertaligheid veranderen bij al het personeel. “Iedereen moet dezelfde taal spreken”, aldus Van Buul. “Niet alleen het personeel op de school, maar ook het personeel van de kinderopvang dat erbij hoort. Ouders moeten van iedereen hetzelfde verhaal horen, anders kan er weerstand ontstaan.” 

Ervaringen Bibliotheek Helmond-Peel 
Na het verhaal van Helen Vink en Anne van Buul, nam Toos van den Beuken met al haar enthousiasme en energie het podium. Ze vertelde een paar anekdotes die voor haar zo duidelijk maakten hoe belangrijk taalvriendelijkheid is. Zo vertelde ze over een Poolse vrouw die vol verwondering en dankbaarheid een Pools boek uit de nieuwe Poolse volwassenencollectie van de Bibliotheek tegen haar hart drukte. “De Bibliotheek is er op deze manier echt voor iedereen en dat is de bedoeling van de Bibliotheek”.  

De Bibliotheek Helmond-Peel doet ontzettend veel rondom meertaligheid. Naast het samenwerken met scholen, het taalhuis en de lokale welzijnsorganisatie op dit thema, hebben ze een prachtige eigen collectie, voeren ze heel bewust en regelmatig activiteiten uit voor doelgroepen die een andere thuistaal spreken en hebben ze aanbod voor onder andere de kinderopvang en scholen waar andere talen een plek hebben. En daar blijft het niet bij. Samen met Hogeschool de Kempel heeft Toos van den Beuken een waaier gemaakt met allerlei werkvormen voor leerkrachten en PM’ers die zij kunnen doen met anderstalige boeken. “Zo hebben leerkrachten en PM’ers handvatten voor het inzetten van boeken die zij zelf niet kunnen lezen.”  

Meenemen in het beleid 
Ook Robin Verleisdonk, directeur van Bibliotheek Helmond-Peel vertelde over taalvriendelijkheid vanuit zijn perspectief. Het is belangrijk dat het in het beleid wordt opgenomen. Dat is in Helmond gebeurd en van daaruit is er een werkgroep Meertaligheid in de bieb ingesteld, is er contact gelegd met de Poolse gemeenschap in Helmond, zijn wensen en behoeften daar opgehaald, is er een grote meertalige collectie aangeschaft, is er een Poolse medewerker aangenomen en wordt er nog steeds enorm hard aan de weg getimmerd.

En hoe is meertaligheid en taalvriendelijkheid in dat beleid gekomen? “Mijn mensen, en in het bijzonder Toos, konden heel goed laten zien hoe belangrijk dit is. Er wonen ontzettend veel mensen met een andere thuistaal in deze regio en dat wordt alleen maar meer. De Bibliotheek moet voor die mensen laagdrempelig zijn. Ik was snel overtuigd.” 

Inspirerend werkbezoek! 
Tijdens het werkbezoek was er ook ruimte om te netwerken tijdens de lange pauze. Mensen zochten elkaar op, stelden elkaar vragen en konden ook nog even bij de sprekers terecht om hun vragen te stellen. Het was al met al een inspirerend en informatief werkbezoek!